In Turnhout hebben ze er een lang proces op zitten. Sinds de algemeen directeur – vroegere stadssecretaris – vorig jaar in juni vertrokken is, hebben ze een freelancer in dienst moeten nemen om dat gat te vullen. “Niet omdat er geen kandidaten zijn, maar wel omdat de aanwervingsprocedure tergend lang duurde”, vertelt burgemeester Paul Van Miert (N-VA). “Het begon al met de zomervakantie want zonder gemeenteraad kan je namelijk geen vacature uitschrijven. Eens de vacature uitgeschreven is, begint de selectieprocedure en de proeven. Helaas moesten we in december tot de conclusie komen dat er niemand geslaagd was voor de testen. Dan begint het verhaal natuurlijk opnieuw. En moesten we de hele procedure weer doorlopen. En ook nu hebben we iemand gevonden, maar voor die kan beginnen is moet er een goedkeuring komen van de gemeenteraad. We hopen dus dat eind deze maand iemand kan starten.” In tussentijd rekent de gemeente op de diensten van een ‘freelance ambtenaar’.
Flexibiliteit
En Turnhout is zeker niet de enige. Volgens Mondea en Public Staffing, twee bedrijven die freelancers en consultants uitsturen naar lokale overheden, doen twee op drie gemeenten er beroep op. “Het grote voordeel is dat wij heel wat expertise in huis hebben en als een gemeente iemand nodig heeft, kunnen wij vrijwel onmiddellijk een consultant sturen die dankzij zijn brede ervaring direct kan meedraaien”, zegt Els Van Laere directeur bij Public Staffing. En die vraag vanuit de gemeenten is groter dan het aantal freelancers die er zijn, klinkt het.
En daar zijn verschillende redenen voor. Omdat er zoals in Turnhout plots iemand wegvalt, omdat we aan de voet staan van een pensioengolf en die functies niet onmiddellijk ingevuld geraken. Maar ook omdat er plots meer werk is dan normaal. Zoals in het Limburgse Oudsbergen waar heel wat projecten letterlijk in de steigers staan. “Wij zijn bezig met de bouw van een sporthal, een project van 14 miljoen euro en ook nog een renovatie van een kasteel met nieuwbouw”, zegt burgemeester Marco Goossens (CD&V). “Daarnaast zijn er nog de kleinere projecten zoals een kinderopvang. Elk van die projecten afzonderlijk, zou de administratie kunnen behappen. Maar omdat er te veel samenkomt, ging dat niet. Daarom hebben we een externe consulenten in dienst genomen die bepaalde projecten zoals de sporthal van begin tot einde opvolgt.”
Steden en gemeenten mogen trouwens perfect beroep doen op een freelancer, bevestigt koepelvereniging VVSG. Maar het moet wel in een bepaald kader gebeuren. De opdrachten zijn tijdelijk, uitzonderlijk (zoals corona) of er is een piek in werkbelasting. “Een gemeente mag op deze manier dus geen statutaire vervangen maar kan zo wel de continuïteit van de dienstverlening garanderen”, zegt woordvoerder Nathalie Debast. De VVSG maakt zich echter wel zorgen dat talent bij lokale besturen wordt weggeplukt door bedrijven en zo – aan een hogere kostprijs – weer verhuurd worden aan de lokale besturen.
Mondeo en Public Staffing ontkennen die tendens met klem. “Sowieso nemen wij niemand aan die rechtstreeks komt van een bestuur waar wij actief zijn. Wat we wel zien is dat mensen die in het verleden bij een gemeente werkten, maar vertrokken zijn naar de privé, soms terug willen. Ze missen de impact die ze kunnen maken in zo’n lokaal bestuur maar houden eveneens van afwisseling. En dat is precies wat wij bieden”, zegt Joos Gysen van Mondea.
Concurrentie
Zo ging het ook met Nele Moortgat (39). Vandaag werkt ze voor drie gemeenten tegelijk als consultant. “Ik heb eerst 14 jaar gewerkt bij de gemeente Bornem. Dat was heel fijn. Ik heb daar veel kunnen doen. Maar op een gegeven moment bereikte ik daar een plafond. Niet enkel op het vlak van verloning, vooral ook inhoudelijk. Ik had het gevoel dat ik heel veel moest geven in een werkomgeving waar de werkdruk best hoog lag maar dat ik zelf niet meer geïnspireerd werd. Ik had er alles uitgehaald wat er uit te halen voel. Maar omdat ik echt een hart heb voor lokale besturen wilde ik er ook niet al te ver van weg. Dit was voor mij de juiste oplossing”, zegt ze. “Ik werk nu bij drie gemeenten. En wat ik in de ene gemeente zie en leer kan ik meenemen naar de anderen, ik kom altijd met een frisse blik en ik ben veel flexibeler. Ik beslis veel meer zelf waar en wanneer ik werk, iets dat bij een overheid toch veel moeilijker ligt.”
