Aernoudt begin in zijn column bij de feiten. Het beleid wordt uitgestippeld door de kabinetten, zo stelt hij vast. Zij nemen de strategische beslissingen. Vaak zijn ze samengesteld door politieke mensen die hun sporen hebben verdiend in een vorig leven met dienstbetoon aan de partij en aan de minister.Maar omdat heel wat dossiers, vooral dan federaal, technische en inhoudelijke competentie vereisen, wordt die buitenshuis gehaald. Meer dan de helft (57%) van de 800 federale kabinetsleden wordt zo gerekruteerd – gedetacheerd, in cabinetardjargon.
Iedereen tevreden
De eerste bron van rekrutering bevindt zich in de administratie. De tweede bron van rekrutering – maar dat is een minderheid – gebeurt bij de stakeholders van het kabinet. Bedrijven hebben maar al te graag dat ze gevraagd worden om een of meerdere van hun medewerkers ‘uit te lenen’, zoals dat heet, aan het kabinet. Dat lobbyen van binnenuit is een zeer rendabele investering voor die bedrijven. De medewerkers blijven op de loonlijst van de bedrijven staan en blijven dus loyaal aan die bedrijven, en zo beschikken de kabinetten over gratis experts.
Iedereen tevreden, schrijft Aernoudt, temeer daar er voor de gedetacheerde kabinetsmedewerkers doorgaans ook bonussen of benoemingen staan te wachten. Maar normaal is het allemaal geenszins. Belangenvermenging is ingebed in het systeem. Als de minister, in het geval van Bpost, erop wordt gewezen dat dat niet kan, is de reactie doodleuk dat vanaf nu de experts op het kabinetsbudget zullen worden genomen. Dat verandert de zaak van belangenvermenging niet, vindt Aernoudt.
Het Scandinavisch voorbeeld
Het bestaan van kabinetten is een van de grootste oorzaken van de inefficiëntie van het overheidsapparaat, stelt de OESO. Het federale Copernicusplan en het Vlaamse Beter Bestuur-plan voorzagen in beleidscellen in de administraties. Een stap in de goede richting, op voorwaarde dat dat gepaard zou gaan met de afschaffing van de kabinetten, vindt Aernoudt. Maar wat is leuker dan zich te omringen met ideologische en partijpolitieke zielsverwanten?
Schaf af
Als kabinetschef op federaal, Vlaams en Waals niveau had ik telkens 50 à 65 medewerkers, schrijft Aernoudt nog. De helft was ‘politiek’ actief en zelden aanwezig op het kabinet. De andere helft deed wat de administraties feitelijk moesten doen. Dat leidde niet alleen tot overlapping, maar ook tot inefficiëntie.Aernoudt, zelf een gewezen cabinetard, besluit in niet mis te verstane termen: “Laten we vermijden dat de zaak-Bpost zich vernauwt tot het al of niet uitkeren van bonussen aan de Bpost-managers”, schrijft hij. “Laten we de zaak gebruiken om eindelijk komaf te maken met die nefaste, geldverslindende en naar belangenvermenging ruikende kabinetscultuur. Wie geeft het goede voorbeeld en schaft zijn of haar kabinet af?”
