Het was een uitgekiende strategie van de CEO van Katoen Natie om onmiddellijk volledige inzage te geven in zijn plannen vooraleer iets af te kloppen bij publieke diensten zoals bouwmeester en bouwvergunningen, ruimtelijke ordening, erfgoed of brandweer. “We verwachten zeker opmerkingen”, lacht Fernand Huts. “Dit is het concept. Er zullen verfijningen en aanpassingen komen. Er zal een discussie losbarsten, maar die willen we omarmen. We kiezen bewust niet voor middelmaat: Antwerpen en Vlaanderen zijn wereldtop. En dat willen we brengen.
Berlijn en New York
Uit diverse voorstellen van een interne architectuurwedstrijd heeft de eigenaar van de Boerentoren het plan van David Libeskind gekozen, een ronkende naam sinds hij met zijn allereerste ontwerp, het Joods museum in Berlijn, meteen wereldberoemd werd. Hij tekende voor diverse musea in Denver en Dresden, en het masterplan van Ground Zero in New York.
“Een architect is maar zo goed als het klimaat en de omgeving waarin hij kan werken”, zei Libeskind, die gisteren persoonlijk de krachtlijnen van zijn plan kwam voorstellen op het hoofdkwartier van Katoen Natie in Antwerpen. “We gaan erfgoed en toekomst met elkaar verbinden. We geven het publiek een internationale attractie en we brengen de natuur in het gebouw. Antwerpen is een fantastische stad die dat kan waarmaken.”
Concreet betekent dit dat de oude Boerentoren minutieus bewaard blijft. De historische stalen structuur wordt gerenoveerd en zal op sommige plaatsen het decor vormen voor tentoonstellingszalen. Wat er aan art-deco-elementen nog is overgebleven na de drastische verbouwing door KBC in 1970, wordt behouden, inclusief de kofferzaal. Zoals in het oorspronkelijk ontwerp zal er opnieuw overal daglicht binnenkomen via het centrale atrium. Op de daken waar vroeger terrassen lagen, komen tuinen met groen en sculpturen.
Nieuwe kroeg en boeg
Om de oude Boerentoren een nieuwe publieke toekomst te geven zijn twee ingrepen noodzakelijk, die volledig los van het beschermde gedeelte gebeuren. Op de top komt een nieuwe kroon met een evenementenzaal waarin iedereen van het panoramische uitzicht kan genieten. Naast de Boerentoren verrijst een ‘boeg’, een lift- en trappengebouw waardoor een grote toestroom van bezoekers zich vlot naar alle verdiepingen kan verplaatsen.
Hoe hoog de nieuwe top wordt en hoe groot de aanbouw is, is nog niet uitgemaakt. De toren wil de kathedraal zeker niet in hoogte overtreffen. Libeskind ziet een stevige boeg, maar niet groter dan nodig. Er komen uitsluitend liften en trappen in en deze constructie die knipoogt naar de scheepsbouw, zal ook fungeren als een verticale tuin.
Cultuur en horeca
De twee ingrepen zijn noodzakelijk om de toekomstige cultuurbestemming van de Boerentoren ten volle te kunnen realiseren. “Er komen geen kantoren in en ook geen appartementen, alleen voor iedereen toegankelijke tentoonstellingszalen en alle mogelijke horecafaciliteiten”, verzekert Fernand Huts. “Om het grote publiek vlot te ontvangen en van het panorama te kunnen laten genieten, is een radicale oplossing nodig. Vandaag kunnen slechts 25 mensen met de lift naar boven. Dat is economisch niet leefbaar.”
Vijf jaar
Dat zijn plannen ambitieus zijn en reacties zullen oproepen, beseft Huts goed. “Bij de realisatie van de Boerentoren in 1928 was het niet anders. Het gebouw was toen het symbool van de Vlaamse economische kracht en kwam er ondanks veel kritiek. Ik herhaal dit, maar nu wordt de toren het symbool van onze artistieke kracht, het kloppend hart van onze stad.”
Het is een droom om honderd jaar na het begin van de bouw van de Boerentoren een nieuwe start te kunnen maken. Met de huidige timing is dat mogelijk. Eind vorig jaar is men begonnen met het gebouw volledig te strippen, om alle asbest te verwijderen, een klus die duurt tot in 2024. Huts schat dat er daarna nog twee jaar nodig zijn voor de nieuwe inrichting en de constructie van de uitbreiding. Voor de bouw doet het kantoor van Daniel Libeskind een beroep op het Antwerpse architectenbureau eld, dat ook de werf van de Handelsbeurs succesvol behartigde en het gebouw van Mediahuis op Linkeroever.
