Het is nog niet duidelijk hoeveel er bijkomt in januari. Wordt het 10, 10,5 of zelfs 11 procent? Ongeveer 1 miljoen Belgen, van wie zo’n half miljoen bedienden, zullen er recht op hebben. Voor bedrijven is dat een ware tsunami die op hen afkomt. Het Federaal Planbureau verwacht dat de loonkosten in 2023 zowat 23 miljard euro hoger zijn dan in 2021. En dan rijst bij bedrijven de grote vraag: hoe gaan we die schok opvangen?
Rondvraag bij de sociale secretariaten leert dat er veel zenuwachtigheid en onzekerheid is. “Bedrijven vragen langs hun neus weg hoe ze er precies onderuit kunnen geraken”, klinkt het in de sector. “Maar dat gaat natuurlijk niet. We sensibiliseren daarom ook onze klanten.” Ook bij hr-dienstverlener Acerta rinkelt de telefoon. “Vroeger wilden bedrijven weten hoeveel het percentage zou zijn. Nu vragen ze wat ze er precies tegen kunnen doen. Of ze dat wel moeten betalen. Of er manieren zijn om die loonkosten te temperen”, zegt Tom Dirix, juridisch expert bij Acerta.
Het korte antwoord is: nee. Bedrijven kunnen niet onder die index uit. “Het loon is een essentieel onderdeel van de arbeidsovereenkomst. En daar komt in januari dus een index bovenop. Die index is een aanpassing van het brutoloon aan de levensduurte. Die kan daarom ook niet zomaar omgezet worden in andere voordelen”, zegt Dirix. De sociale secretariaten horen deze dagen allerlei denkpistes: bedrijven die maaltijdcheques willen verhogen, extra vakantiedagen willen geven of een leasefiets willen aanbieden in plaats van die indexatie.
Flexibel loon
“Extra maaltijdcheques of ecocheques in combinatie met een loonsverlaging zijn uitgesloten”, zegt Dirix alvast. “Extra vakantiedagen of een leasefiets in ruil voor cash kan in bepaalde sectoren binnen het kader van een flexibel loonbeleid. In elke sector gelden bepaalde minimumlonen, maar alles wat boven het minimum betaald wordt aan de werknemer, is flexibeler. Dat deeltje zou in sommige gevallen omgezet kunnen worden naar een ander voordeel. Dat is nu overigens ook al het geval.”
Maar de enige manier om de loonkosten echt te beperken, is een effectieve loonsverlaging, klinkt het bij de sociale secretariaten. “Pas op, dat kan nooit een eenzijdige beslissing zijn. Er kan wel onderhandeld worden over een aangepaste CAO op bedrijfsniveau. Ook een individuele werknemer kan instemmen met een loonsverlaging. Dan wordt er gewerkt met een bijlage bij de arbeidsovereenkomst”, zegt Dirix.
Dirix wijst er wel op dat ook de federale overheid nog een duit in het zakje doet om die loonkosten voor bedrijven te temperen. “Er geldt de eerste twee kwartalen een korting op de werkgeversbijdrage. En op het derde en vierde kwartaal kunnen bedrijven die werkgeversbijdrage spreiden. Dat moet de loonkosten toch wat dragelijker maken.”
