Meer dan 40% van de marktwaarde van alle goederen en diensten die in Botswana worden geproduceerd, komt uit de diamant. Dankzij die inkomsten kunnen de Botswanen onder meer genieten van gratis gezondheidszorg en gratis onderwijs, ook aan de universiteit. En toch zouden de inkomsten van de Botswaanse overheid nog veel hoger kunnen zijn, omdat de meeste jobs in de industrie, zoals het slijpen en de waarde bepalen van een diamant, in verre buitenlanden gebeuren.
“Veel van mijn landgenoten hebben zelfs nog nooit een ruwe diamant van dichtbij gezien”, zegt de Botswaan Prince Chidzala (25) in vlot Engels. “Ik heb negentien uur naar België moeten vliegen om met mijn eigen ogen te zien hoe zo’n steen eruitziet.”
Gesjoemel in sector tegengaan
Prince is samen met veertien landgenoten voor drie maanden in Antwerpen omdat hij is aangeworven door HB Antwerp en hier nu een opleiding krijgt. HB Antwerp slijpt in Antwerpen diamanten, analyseert ze en maakt er via technologie een soort ‘paspoort’ van. In dat ‘paspoort’ staat onder meer uit welke mijn een diamant komt, wanneer hij ontgonnen is en op welke plaatsen hij is geweest. Door die transparantie wordt gesjoemel in de sector vrijwel onmogelijk gemaakt.
HB Antwerp slijpt bijvoorbeeld alle diamanten van minstens 10,8 karaat die uit de Karowe-mijn in Botswana komen. De diamanten uit die mijn vliegen rechtstreeks van Botswana naar België, zodat er geen geld in de zakken van tussenpersonen, zoals diamanthandelaars, blijft plakken.
“Dat is revolutionair in onze sector”, zegt Margaux Donckier. “Doordat we de keten zo kort maken, zijn de inkomsten van de Botswaanse overheid uit diamant in twee jaar met 35 à 40% gestegen.”
Bedrijf kopiëren in Botswana
HB Antwerp wil nu nog een grote stap verder gaan. ”Wij gaan ons bedrijf in Antwerpen kopiëren in Botswana”, zegt Margaux Donckier. “We willen daar tegen 2026 485 mensen tewerkstellen. Elke laser, elke slijprobot, eender welk ander toestel uit Antwerpen zal ook in onze vestiging in Gaborone, de hoofdstad van Botswana, staan. We gaan daar dus mensen tewerkstellen die diamanten ter plaatse slijpen, ze analyseren en bijvoorbeeld het aantal karaat bepalen. We willen die jobs invullen met Botswanen, zodat de inwoners eindelijk kunnen meegenieten van de natuurlijke rijkdommen van hun land.”
Nieuwe toekomst
Prince Chidzala is één van de eerste Botswaanse werknemers van HB Antwerp. Tijdens zijn opleiding in Antwerpen krijgt hij drie maanden een Belgisch loon. In Botswana krijgt hij een loon dat 35% boven het gemiddelde in Botswana zal liggen. “Ik ben heel blij dat ik kan meewerken aan de transformatie van mijn land”, zegt Prince. “Ik leer hier bijvoorbeeld hoe ik het beste model uit een diamant kan halen.”
Zijn landgenote Stella Moreba (25) is even enthousiast. “Ik heb hier in Antwerpen door een microscoop voor het eerst een kleine gepolijste en glinsterende diamant gezien”, zegt Stella. “Dat was een mooi moment. Mijn familie is heel blij dat ik kan meewerken aan een nieuwe toekomst voor ons land.”
Er is veel nood aan verandering. “Ondanks de hogere kwaliteit van ons onderwijs, is het niet abnormaal dat je na het afstuderen in Botswana tien jaar werkloos bent”, zegt Natasha Majuta. “Er zijn nu eenmaal weinig jobs. En voor bijna elke job heb je veel ervaring nodig. Daarom ben ik zo blij dat ik dankzij HB Antwerp in de diamantindustrie kan werken.”
Lithium en koper
In de komende jaren wil HB Antwerp zijn bedrijfsmodel ook in andere niet-corrupte landen kopiëren én breder gaan dan diamant alleen. “We kunnen ons principe ook toepassen op andere grondstoffen, zoals lithium en koper”, zegt Margaux Donckier. “De Botswaanse overheid zou dan bijvoorbeeld te weten komen in welke elektrische auto het Botswaanse lithium wordt gebruikt, waardoor het veel meer inkomsten uit die stof kan halen.”
De zware investering van HB Antwerp in Botswana betekent niet dat het bedrijf zijn activiteiten in Antwerpen gaat afbouwen. Integendeel zelfs. “Wij stellen nu 140 mensen in Antwerpen tewerk. Dat worden er 355 tegen 2026”, zegt Margaux Donckier. “Dat komt omdat we met onze transparante aanpak een heel nieuwe markt creëren en dus ook veel extra opdrachten binnenhalen. Wij creëren honderden jobs door een sterk anticorruptiebeleid te voeren.”
