Wie voor dringende zorg of een dagconsultatie naar het ziekenhuis moet, zal er niet veel van merken. “Dringende zorg heeft uiteraard voorrang en laten we normaal doorgaan”, zegt hoofdarts prof. dr. Gert Van Assche van het UZ Leuven. “Het is op afdelingen voor geplande ingrepen – waarbij een patiënt langer in het ziekenhuis moet verblijven – dat niet alle bedden in gebruik zijn omdat er geen veilige patiëntenzorg kan gegarandeerd worden terwijl het voor alle teams haalbaar blijft. In totaal zijn er zo’n 150 bedden voor langere hospitalisatie buiten gebruik, goed voor zo’n tien procent.”
Niet door corona
En die wachtlijsten zijn deze keer niet te wijten aan de opname van Covid-patiënten, zoals de voorbije jaren geregeld het geval was. Deze keer is het een probleem van personeelstekort en ziekteverzuim. “Vooral op de afdelingen voor volwassenen ontbreekt er heel wat verplegend personeel. Qua chirurgen is er geen probleem, maar je kan natuurlijk geen complexe ingrepen veilig uitvoeren als je daarna niet genoeg mensen hebt om de nodige nazorg te bieden”, klinkt het.
“Niet elk verpleegkundig team wordt in dezelfde mate getroffen. Onze focus ligt erin om te blijven investeren in goede werkomgevingen, in goede opvang van nieuwe starters en in voortdurende opleiding en training. Het samenhouden van teams blijft een belangrijk streefdoel in ons ziekenhuis. Dringende zorg is altijd gegarandeerd. Maar voor iets minder dringende zorg moeten onze artsen jammer genoeg moeilijke keuzes maken gebaseerd op prioriteit van een ingreep of een behandeling. Wij blijven wel nauw toezien op het opnemen van patiënten op afdelingen die beschikken over de teams met de juiste ervaring en deskundigheid”, aldus Van Assche.
Vijftien vacatures
In het Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart Tienen zijn in totaal een 25 à 30 bedden gesloten, vooral door tekorten aan verpleegkundig geriatrisch personeel. Daarvoor zijn momenteel vijftien vacatures open in het ziekenhuis. In het Heilig Hartziekenhuis Leuven zijn momenteel nog geen bedden gesloten. “Maar het is heel nipt”, zegt algemeen directeur van het Heilig Hartziekenhuis Katrien Van Gerven. “Er moet niet veel gebeuren, mogen niet veel mensen uitvallen of ook wij zitten met tekorten en moeten bedden sluiten.”
Het personeelstekort heeft niet alleen gevolgen voor het aantal beschikbare bedden, ook voor het aanwezige personeel heeft het een grote invloed. De werkdruk ligt hoog, en veel personeelsleden zitten aan hun limieten. Van Assche bevestigt dat er een hogere uitval door ziekte is dan voor de coronacrisis. “We proberen vakantie toch steeds te garanderen zodat de medewerkers kunnen recupereren”, zegt hij.
200.000 overuren
Volgens Bo Loosen, vakbondsafgevaardigde van ACV binnen UZ Leuven, werden er door al het personeel samen dit jaar al zo’n 200.000 overuren gepresteerd: uren die ze eigenlijk niet zouden moeten presteren, maar omwille van de tekorten toch kwamen werken. Dat gaat van een uurtje langer blijven omdat het even druk is, tot vakantie die niet kan worden opgenomen omdat er gewoon niet genoeg mensen zijn. “Ik heb hier zelf meer dan 30 jaar dienst, en dit heb ik nooit eerder meegemaakt”, zegt Loosen. “Drukke dagen en meeruren maken het echt zwaar. Maar het zit nu eenmaal in onze aard om door te gaan en voor anderen te zorgen, ook al weegt dat op onze eigen gezondheid. Ik zie dat echter steeds vaker leiden tot burn-outs.”
“We beseffen heel goed dat de directie er alles aan doet om de situatie leefbaar te houden voor de werknemers. Ze doen echt hun best om het ziekenhuis draaiende te houden en nog meer uitval tegen te gaan. Anders hadden we als vakbonden al lang actie ondernomen. Dat die bedden nu gesloten zijn, is precies om de werkdruk wat te verlichten en daar zijn we dus heel dankbaar voor als werknemers. Maar dat het nodig is, is geen goed teken.”
Minder instroom
Oorzaken van het personeelstekort worden gezocht bij de grote vraag naar zorgpersoneel, uitval door burn-outs of carrièreswitches na de zware coronacrisis, maar ook door het optrekken van de opleiding Verpleegkunde van drie naar vier jaar. “Ik zie effectief minder instroom van pas afgestudeerde studenten, dan toen de opleiding nog drie jaar was”, zegt Loosen.
Er moet dus dringend extra personeel gevonden worden, wat niet eenvoudig is net nu berichten over de hoge werkdruk de job niet super aantrekkelijk lijken te maken. Het UZ Leuven heeft daarrond een campagne opgezet via bijvoorbeeld sociale media. “Tegen 2030 gaan er nog eens 200 à 300 mensen vertrekken door pensionering. Het is dus héél belangrijk dat er snel gehandeld wordt. We gaan hier enkel uit geraken als de werkdruk leefbaarder gemaakt wordt, en de job aantrekkelijker”, aldus Loosen.
Hijzelf denkt onder andere aan betaalde stages, zodat de langere opleiding het ook waard is. Specifiek voor UZ Leuven is het volgens hem ook nodig om te zorgen dat het universitair karakter van een ziekenhuis, ook weerspiegeld wordt in de contracten. “Het werk van verpleegkundig personeel in een universitair ziekenhuis of een regionaal ziekenhuis is niet te vergelijken. Zeker niet in tijden van crisis, waarin een universitair ziekenhuis toch vaak de zwaarste zorg op zich moet nemen. Je moet dat dus ook aantrekkelijk houden, of mensen gaan op zoek naar een minder zware job dichter bij huis”, besluit Loosen.
