Net zoals het toiletpapier in de coronaperiode hamsterde de vooruitziende Vlaming afgelopen zomer ook huisbrandsteenkool of antraciet. “De steenkoolprijzen gingen ook naar boven, naar niet zo hard als de gas- en stookolieprijzen”, zegt Jeff Van Meensel, samen met zijn vader Vic brandstofhandelaar in Balen. “Intussen reageren de steenkoolprijzen uiteraard ook op het tekort. Normaal heb ik in september nog achthonderd tot negenhonderd ton liggen. Nu zijn mijn kades bijna leeg en ligt er nog zo’n honderdvijftig ton. En het ergste is dat de leverancier mij geen goed nieuws kan geven.”
In de steden zijn de kolenkachels in particuliere huizen zo goed als verdwenen, “maar in de Antwerpse Kempen is steenkool nooit weggeweest”, zegt Jeff. “Zeker hier in Balen, vlak bij Limburg. Niet alleen oudere mensen, maar ook jonge mensen. Zelf verwarm ik ook nog met steenkool, maar dan een systeem met een centrale verwarming aan verbonden dat in de jaren tachtig zelfs nog als heel vernieuwend werd gepromoot.”
“Ik heb schrik dat we niet iedereen gaan kunnen helpen.”
Jeff Van Meensel
Het verkoopseizoen voor steenkool loopt van half september tot eind april. “Maar in twee tot drie maanden zitten we nu praktisch door onze voorraden. Mensen hamsteren, want antraciet wordt niet slecht. Sommigen slaan ineens een voorraad voor meerdere winters in. Ik moet morgen gaan leveren bij een klant die normaal zevenhonderd kilo bestelt en nu ineens twee ton.”
Jeff en Vic Van Meensel proberen nu klanten creatief verder te helpen. “Er zijn nogal wat stoppende kolenhandelaars die nog wat hebben liggen op hun chantier (werkplek, red.). Vermits er via de groothandel momenteel niks binnenkomt, proberen wij daar die resten op te kopen. Vaak gaat het om grovere steenkool. We hebben onze breekinstallatie uit de jaren zestig weer opgestart om die kolen nu te breken.”
Jeff vreest voor drama’s deze winter. “Als je ziet hoeveel wij nu al voor de OCMW’s moeten rondrijden… De mensen met centen hebben al ingekocht, maar daarnaast heb je nog de bijverwarmers en de mensen met een beperkt inkomen die à la minute bestellen als het koud wordt. Ik heb schrik dat we hen niet gaan kunnen helpen.”
‘Moederke’ van 94 jaar
Vic (78) is er het hart van in. Hij startte in 1957 de kolenhandel samen met zijn vader Jef. Later nam zoon Jeff er nog stookolie en houtpellets bij. “Half jaren tachtig is er nog eens een steenkoolcrisis geweest”, herinnert Vic zich. “Spijtig genoeg gevolgd door een ijskoude winter. Ik hoop dat dat nu niet gaat gebeuren. Ik heb klanten, zoals een oud moederke van 94 jaar, dat zo content is dat ze nog thuis kan wonen. Haar kinderen halen haar ’s morgens uit bed, zetten haar naast de stoof en komen haar ’s avonds weer instoppen. Voor de rest trekt die haar plan. Maar wat als ik tegen haar ga moeten zeggen dat ik geen kolen meer kan leveren? Dan wordt zo iemand naar het rusthuis gebracht.”
Een zak van 25 kilo kost momenteel 10 tot 12 euro. Vorig jaar was dat 7 tot 8 euro. Maar in de haven van Antwerpen worden toch genoeg kolen gelost? Jeff moet lachen met onze opmerking. “Een particulier kan niets doen met industriekolen. Huisbrandkolen is iets totaal anders. Wij verkopen pure antraciet van A-kwaliteit. Je hebt ook B-kwaliteit, wat dan een mengeling is met futurex, maar daar doen wij niet aan mee. Daar kan je kachel van kromtrekken.”
De kolenhandelaars hebben de indruk dat Engeland de kolen binnen het Verenigd Koninkrijk houdt voor eigen gebruik. Sinds de mijnsluitingen is er daar ook minder productie.
Wie een combikachel heeft, kan nog hout stoken. “Maar veel oude mensen hebben maar één kolenstoof. De schaarste is overal, zelfs bij de houtpellets. Voor de premiumpellets betaal je nu 11,70 euro per zak, terwijl dat vorig jaar nog 4 euro was. Als de klanten vandaag bestellen, kan ik geen prijzen meer geven, want er komt niets binnen.”
Vader Vic had graag tot zijn 80ste willen verder doen. “Maar ik weet niet of ik dat ga halen.” Wat Jeff gaat doen als zijn kades deze winter leeg zijn? “Ik ben brandweerman en geef ook les aan Campus Vesta in Emblem. Misschien wat meer gaan lesgeven?”
Zwarte toekomst
Ook kolenhandelaar Bert De Lamper uit Bazel (Kruibeke) ziet de winter zwart in. “Het is een ramp aan het worden. Ik heb vanochtend nog gebeld naar mijn leverancier voor antraciet in Brugge. Het antwoord is elke week hetzelfde: ‘Bel volgende week eens terug.’ Intussen stromen de bestellingen binnen, zelfs uit Ternat, Sint-Job-in-’t-Goor en Woesten, helemaal in de Westhoek. Normaal lever ik nooit in die streken, maar de mensen zijn duidelijk op zoek. Het is niet normaal.”
Kolen zoals petcokes, geschikt voor vuurkorven of smeedwerk, zijn nog wel te verkrijgen. “Maar door hun enorme hitteproductie zijn ze niet geschikt voor de kachel. Dan stook je je stoof kapot. Ik hoop maar dat wanhopige mensen deze winter hun toevlucht niet tot dat soort kolen gaan zoeken”, zegt De Lamper.
