“Wanneer is een bedrijf een familiebedrijf?” kaatst professor Jelle Schepers onze vraag terug. “De meest algemeen aanvaarde definitie luidt: een bedrijf wordt aangezien als een familiebedrijf als de meerderheid van het stemrecht op de algemene vergadering in handen is van de oprichter of de eigenaarsfamilie, én als minstens één vertegenwoordiger van de familie actief is in het management of het bestuur van het bedrijf. Als het bedrijf beursgenoteerd is, volstaat het dat de eigenaarsfamilie 25% van het stemrecht bezit.”
Ruggengraat
“Bij benadering 77% van de ondernemingen met personeel in ons land zijn familiebedrijven. Deze bedrijven zijn verantwoordelijk voor 45% van de totale werkgelegenheid in België en ongeveer één derde van ons bbp. Familiebedrijven zijn dus de ruggengraat van onze economie. Vooral in de groep van de kleine bedrijven zijn er veel familiebedrijven, maar ook een aantal grote, bekende bedrijven beantwoorden aan deze definitie. Denk maar aan de beursgenoteerde toppers Colruyt, Lotus Bakeries, Texaf, Spadel en Miko.”
Familiesysteem
Het familiesysteem maakt familiebedrijven uniek, zegt professor Jelle Schepers. “Een niet-familiaal bedrijf heeft te maken met twee systemen, het bedrijfssysteem en het eigendomssysteem. Governance in een familiebedrijf is veel complexer, omdat er niet alleen meer partijen zijn, maar met de familie komt er ook een partij bij die op een heel andere basis functioneert, namelijk een familiesysteem. De kracht van een familiebedrijf wordt mede ontleend aan de interactie tussen het bedrijfs-, eigendoms- en familiesysteem. Binnen het familiebedrijf zijn er niet-economische familiale doelstellingen en affectieve behoeften vanwege de familiale eigenaars. In de academische literatuur noemen ze dit socio-emotionele waarde.”
“Als ik het ecosysteem rond familiebedrijven vergelijk met tien jaar geleden, kan je stellen dat we een mooie evolutie hebben doorgemaakt.”
Jelle Schepers, professor UHasselt
Langetermijnvisie
Hoe belangrijk familiebedrijven zijn voor onze economie, blijkt in tijden van crisis. “Termen als geduldkapitaal of langetermijnvisie worden vaak geassocieerd met familiebedrijven. Uit eigen onderzoek blijkt dat deze langetermijnoriëntatie familiebedrijven geen windeieren legt. De focus op continuïteit stelt familiebedrijven ook in crisistijden in staat om te blijven ondernemen en te investeren, zonder dat hiervoor op heel korte termijn financiële rendementen tegenover moeten staan. Voor veel grote beursgenoteerde bedrijven is dat vandaag wel een probleem. Een familiebedrijf voelt minder de hijgende adem van externe investeerders in de nek en denkt niet uitsluitend aan volgend jaar, maar wel aan de volgende generatie. De familie hecht veel belang aan naam en imago, wat zorgt voor een duidelijke focus op lange termijn.”
Crisistijden
In onzekere tijden zijn familiebedrijven een hefboom om de economie erbovenop te brengen, meent professor Jelle Schepers. “Vanwege de oorlog in Oekraïne en de nasleep van de coronacrisis, hebben we nood aan stabiliteit en vertrouwen, innovatie en ondernemerschap. Mits de juiste ondersteuning en begeleiding kunnen we dan net rekenen op onze familiebedrijven.”
Begeleiding
De ondersteuning en begeleiding van familiebedrijven is de jongste jaren sterk verbeterd, oordeelt professor Jelle Schepers. “Als ik het ecosysteem rond familiebedrijven vergelijk met tien jaar geleden, kan je stellen dat we een mooie evolutie hebben doorgemaakt. Diverse professionele dienstverleners erkennen het unieke karakter van familiebedrijven en hebben vaak een specifiek aanbod.”
Ander adviesproces
“Adviseurs worden meer en meer opgeleid om advies te verlenen aan familiebedrijven. Vroeger was het advies vaak teveel eenheidsworst. Nu heeft de adviseur meer aandacht voor het unieke karakter, met name de drie overlappende systemen en de socio-emotionele waarde. Uit academisch onderzoek blijkt dat het adviesproces verschilt, omdat adviseurs zich een weg moeten banen door overlappende familie- en bedrijfssystemen. Dat resulteert vaak in een mix van emoties, conflicten en spanningen. Meer en meer adviseurs beseffen dit en dat is een positieve evolutie.”
Opleiding
“Zeven jaar geleden was ik een van de weinige gecertificeerde adviseurs Familiebedrijven. Volgend jaar telt deze opleiding vijftien jaar en heeft Vlaanderen al honderden adviseurs met dergelijke achtergrond. Aan de UHasselt hebben we binnen de master TEW- Innovatie & Ondernemerschap een verplicht vak Familiebedrijven, waarin we onze studenten wegwijs maken in de wondere wereld van familiebedrijven. De kans dat onze studenten ooit aan de slag gaan in een familiebedrijf als vennoot, medewerker of adviseur, is enorm groot. We vinden het belangrijk dat ze goed weten hoe dergelijke bedrijven denken en ondernemen.”
Over
Prof. dr. Jelle Schepers behaalde in 2014 zijn doctoraat rond ondernemerschap binnen familiebedrijven. Vandaag is hij verbonden aan het Onderzoekscentrum voor Ondernemerschap en Familiebedrijven (RCEF) aan de Universiteit Hasselt. Zijn onderzoek spitst zich toe op strategisch ondernemerschap in familiebedrijven, startups en groeibedrijven. Contact: mailto:jelle.schepers@uhasselt.be
MORGEN: consultants over de valkuilen binnen familiebedrijven
