-Overspeelt Poetin zijn hand, of moeten we ook begrip hebben voor zijn standpunt nadat het Westen en de Nato toch een aantal beloftes niet is nagekomen?
-Yves Leterme: Poetin heeft zich nooit neergelegd bij het uiteenvallen van de Sovjetunie als militaire macht. Ik woonde in 2008 als eerste minister de Navo-top bij in Boekarest waar een toekomstig Navo-lidmaatschap van Oekraïne in het vooruitzicht werd gesteld, weliswaar zonder datum. Poetin beschouwde dat toen als het verbreken van een belofte en wilde onder geen beding het Navo-bondgenootschap tot aan de grens van Rusland zien uitbreiden. Dat is nu wél het geval met de
Baltische staten. Poetin hanteert al jarenlang de methode van de ‘frozen conflicts‘ om te vermijden dat landen kantelen in het westerse kamp van de Navo en de EU. Transnistrië, Abchazië, de Krim, nu de Donbas, morgen misschien
Kosovo: het zijn allemaal gebieden waar Rusland militair is tussengekomen om afscheidingsbewegingen van pro-Rusland krachten te steunen en waar de conflicten onbeslecht blijven smeulen. Nu is Oekraïne aan de beurt. Oekraïne is een land dat een grote symbolische en religieuze betekenis heeft, zoveel is zeker.
-Welk standpunt moet de EU ten gronde innemen?
-Yves Leterme: De EU moet vooral eensgezind blijven en voor houdbare sancties wereldwijd bondgenoten zoeken. Sancties zijn weliswaar ook tweesnijdend en ze zullen dus ook in de EU en in ons land economische schade aanrichten. Op termijn is de meest realistische uitweg dat de EU en de Nato feitelijk afzien van het opnemen van Ukraïne als lidstaat. Europa moet op termijn ook veel meer op eigen kracht zijn veiligheid organiseren, garanderen en ook afdwingen. Ten aanzien van Rusland, ten aanzien van het gebied rond de Middellandse Zee, alsook in de Balkan of tegenover Turkije.
-Wat zijn volgens u de directe economische gevolgen voor de bedrijven die zaken doen met Ukraïne of met Rusland?
-Yves Leterme: Op korte termijn, we spreken dan over maanden, valt de meeste economische activiteit en handel met Oekraïne en Rusland stil. Dit betekent ontwrichting van de energiemarkten, verlies aan afzet in Rusland, onzekerheid over investeringen in Oekraïne, prijsstijgingen en tekorten aan grondstoffen en voedsel en vluchtelingenstromen richting West-Europa tot bij ons. Veel hangt uiteraard af van de duur van het oorlogsgeweld dat vandaag is losgebarsten, maar op afzienbare termijn zijn Rusland en Oekraïne geschrapt als afzetmarkt, als investeringsgebied, als leverancier van energie, grondstoffen en voedselproducten.
-Oekraïne zelf is een behoorlijk corrupt land, dat is bekend. President Zelinski beloofde bij zijn aantreden om het kwaad met wortel en al uit te roeien. Is er terzake iets veranderd de laatste jaren?
-Yves Leterme: Corruptie blijft woekeren in Oekraïne, ondanks veel toezeggingen, beloften en expertensteun van EU en internationale organisaties. Alle internationale indexen en studies plaatsen het land op dat vlak heel diep, op dezelfde lijn van de slechtste voorbeelden in Afrika. Samen met het niet-uitvoeren van delen van de Minsk-akkoorden, is dat iets waar de uitspraken van Poetin steek houden. Die vaststelling geldt overigens ook voor andere gewezen Sovjetlanden, inbegrepen Rusland. In welke toestand en context Oekraïne ook uit deze oorlog komt, wordt het inrichten van deugdelijk bestuur topprioriteit die bij internationale hulpverlening strakker moet worden afgedwongen.
-Finaal: wat bezielt Poetin, wat is zijn ultieme betrachting?
-Yves Leterme: Poetin wil de onmiddellijk aan Rusland grenzende vroegere Sovjetrepublieken uit de Westerse invloedssfeer houden. Na Oekraïne zijn er nog delen van de Balkan (met Kosovo) en de Baltische Staten met Russisch sprekende minderheden, die in aanmerking komen als toekomstige ‘frozen conflict‘-gebieden. Die laatste zijn Navo-lidstaten. Indien Poetin daar aan raakt, schiet het bondgenootschap in actie. Wij kunnen en moeten hopen dat het autokratische Poetin-regime afzwakt en op een redelijke termijn opgevolgd wordt door een regime dat op een meer open manier en met meer vreedzame objectieven in de wereld staat. Ik denk dat er inderdaad een goede kans is dat de misdaad die Poetin dezer dagen begaat op zijn Oekraïnse broedervolk, de stap te ver is geweest en op termijn een regimewissel inluidt.
(KC)
